Maria Weronika Kmoch

---

Życiorys

Maria Weronika Kmoch to osoba, która w młodości spędziła swoje dzieciństwo w Jednorożcu. W latach 2002–2008 aktywnie uczestniczyła w Kurpiowskim Zespole Pieśni i Tańca „Jutrzenka”, gdzie rozwijała swoje zainteresowania muzyczne i taneczne. Ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. KEN w Przasnyszu. Podczas nauki w tymże liceum, zaczęła włączać w swoje prace lokalne tematy, które były tematem jej konkursów i projektów.

W 2011 roku rozpoczęła studia na kierunku historia na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, jednak rok później przeniosła się na ten sam kierunek na Uniwersytet Warszawski, gdzie specjalizowała się w nauczycielstwie oraz popularyzacji historii z elementami dziennikarstwa. W trakcie swoich studiów, zaangażowała się w działalność Zrzeszenia Studentów Polskich, a w latach 2014–2015 pełniła funkcję w władzach oddziału na UW. Od 2011 do 2016 roku była również stypendystką programu „Indeks Start2Star” Fundacji Jolanty i Leszka Czarneckich.

Od 2013 roku Kmoch bada lokalne dziedzictwo oraz historię powiatu przasnyskiego, skupiając się na obszarze Puszczy Zielonej, a szczególnie na gminie Jednorożec. Dodatkowo, od 2016 roku rozszerzyła swoje badania na Puszczę Białą. W latach 2013–2016 pełniła rolę redaktorki naczelnej czasopisma naukowego „Teka Historyka”. Jej zaangażowanie w regionalną historię zaowocowało założeniem Sekcji Historii Regionalnej w Studenckim Kole Naukowym Historyków UW, w której pełniła rolę przewodniczącej, oraz publikacjami w licznych czasopismach, takich jak „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” czy „Rocznik Przasnyski”. Publikuje także swoje artykuły i edycje źródłowe w wielu innych czasopismach oraz pracach zbiorowych.

Obecnie, Maria Weronika Kmoch pracuje jako nauczycielka historii w I Społecznym Liceum Ogólnokształcącym im. Maharadży Jam Saheba Digvijay Sinhji, gdzie wprowadza młodzież w świat historii. Od 2018 roku jest także założycielką i prowadzącą Jednorożeckie Archiwum Społeczne przy Stowarzyszeniu „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”.

Maria Kmoch jest członkinią Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej, Związku Kurpiów oraz Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego. Pełni także szereg funkcji, w tym wiceprezeski Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Krasnosielckiej oraz członkini zarządu Północnomazowieckiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Na rzecz lokalnej kultury działa w Stowarzyszeniu „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej” oraz w Radzie Dziedzictwa Regionalnego w Przasnyszu. Przyczynia się do redakcji „Rocznika Przasnyskiego” oraz „Rocznika Ostrowskiego”, a także do „Głosu Gminy Jednorożec”.

Wraz z innymi pasjonatkami, Magdaleną Samsel i Joanną Turek, utworzyła grupę śpiewaczą Śpiewu Przyczyna, a także uczestniczy w Kurpiowskiej Wspólnocie Pieśni, gdzie kobiety z Kurpi spotykają się w Warszawie, aby praktykować tradycyjny śpiew. W 2024 roku grupa Ćerepetky, do której przynależy, zdobyła wyróżnienie na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych.

Maria Kmoch aktywnie uczestniczy w życiu Wikimedia Polska jako członkini zarządu w latach 2022–2024. Jej prace skupiają się na herstoriach, a w ramach swych obowiązków organizuje projekty szkolne i regionalne, które są oparte na tej tematyce w Wikipedii. Współpracowała również jako współautorka podręcznika dla edukatorów zatytułowanego Herstoria stosowana.

Jest także inicjatorką wiele projektów edukacyjnych, w tym piętnastu „Pikników z kapliczką w tle”, organizuje pokazy filmowe i akcje takie jak „Noc Muzeów po Jednorojsku”. Współtworzy wystawy, które są dostępne w Jednorożeckim Archiwum Społecznym, a także angażuje się w konsultacje społeczne przed wystawami. W przeszłości była autorką pytań w konkursach wiedzy organizowanych przez Stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej” oraz Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Krasnosielckiej.

Oprócz swoich zasług w pracy naukowej, Maria jest także autorką dwóch książek dotyczących regionu kurpiowskiego. Prowadzi bloga pt. Kurpianka w wielkim świecie (do 2017 pod inną nazwą) oraz kanał na YouTube, gdzie dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem. W ciągu ostatnich lat była wielokrotnie zapraszana do rozgłośni radiowych i programów telewizyjnych, a także organizowała konferencje naukowe na Uniwersytecie Warszawskim. Jako ekspertka występowała na krajowych oraz międzynarodowych konferencjach naukowych, prowadząc wykłady, warsztaty i projekty edukacyjne, w tym współdziałając z Fundacją na rzecz Wielkich Historii oraz Fundacją Szkoła z Klasą.

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Maria Weronika Kmoch to osoba o wyjątkowych osiągnięciach, które zyskały uznanie w różnych dziedzinach. Oto lista wyróżnień oraz nagród, które świadczą o jej talentach i zaangażowaniu:

• W 2014 roku zdobyła stypendium starosty przasnyskiego za niezwykłe osiągnięcia w edukacji, co stanowiło wyróżnienie dla najzdolniejszych studentów.
• W 2015 roku otrzymała Medal Stanisława Ostoja-Kotkowskiego w kategorii „Debiut”.
• Również w 2015 roku, ponownie przyznano jej stypendium starosty przasnyskiego za wybitne osiągnięcia w różnych sferach edukacji.
• W 2016 roku została uhonorowana Nagrodą Prezesa Związku Kurpiów „Kurpik” za promowanie regionu.
• W 2019 roku zyskała Nagrodę Mazowieckiego Programu Edukacji Kulturalnej za Społeczne Działania Twórcze w subregionie ostrołęckim, przyznaną jej za aktywność obywatelską oraz pasję badawczą.
• W 2020 roku otrzymała Nagrodę Prezesa Związku Kurpiów „Kurpik” za budzenie świadomości, jako członkini Stowarzyszenia „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”.
• W tym samym roku została uhonorowana tytułem honorowego obywatela gminy Kadzidło.
• Także w 2020 roku, przyjęła wyróżnienie w XXI edycji Nagrody Marszałka Województwa Mazowieckiego, jako członkini Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Krasnosielckiej.
• W 2021 roku Kmoch otrzymała Statuetkę Jednorożca za swoje zaangażowanie oraz znaczący wkład w badania na rzecz gminy Jednorożec, a także za promocję lokalnego dziedzictwa.
• W 2021 roku była nominowana do Nagrody im. I. Sendlerowej „Za naprawianie świata”.
• W 2024 roku zdobyła wyróżnienie w kategorii grup śpiewaczych na 58. Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, razem z grupą śpiewaczą Ćerepetky.

Publikacje

Książki

W obszarze literackim Maria Weronika Kmoch zrealizowała znaczące publikacje, które wnoszą istotny wkład w regionalne badania historyczne. Należy do nich „Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w gminie Jednorożec”, wydana przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Jednorożcu, która ukazała się w 2015 roku, a jej numer ISBN to 978-83-943674-0-4. Druga z jej książek, „Na skraju Kurpiowszczyzny. Parafia pw. św. Floriana w Jednorożcu”, została opublikowana w 2020 roku przez Stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”, a jej ISBN to 978-83-927409-7-1.

Artykuły naukowe (wybór)

Maria Weronika Kmoch jest również autorką wielu artykułów naukowych, które przedstawiają różnorodne zagadnienia z zakresu historii i kultury regionu. Wśród nich znajduje się publikacja dotycząca Catholic Youth Association in the parish of Saint Florian in Jednorożec in 1934–1939 against the background of the parishes in Kurpie region, opublikowana w „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 31 (2017), s. 187–202. Kolejnym istotnym dziełem jest „Fotografie z miejscowości Jednorożec (1914 r.) autorstwa dr. Aleksandra Macieszy jako bezcenne źródło do badań historii regionalnej”, które ukazało się w zbiorze „Fotografia w czasie, czas w fotografii”, redagowanym przez M.A. Długosza i M. Suchodolską, Lublin 2016, s. 75–101.

Wśród innych wybranych artykułów warto wspomnieć o „Księdze sądu bartnego zachodniej Kurpiowszczyzny z lat 1710–1760. Możliwości badawcze”, opublikowanej w „Teka Historyka”, 52 (2016), s. 54–71. Również interesująca jest publikacja „Kurpie – lud królewski. Zarys stosunków ludu puszczańskiego Mazowsza i Podlasia z monarchą w XVI–XVIII w.”, odnalezienie w „Nowożytniczych Zeszytach Historycznych”, 7 (2015), s. 88–107.

W kontekście życia społecznego regionu, Kmoch opisuje „Małżeństwo i wesele kurpiowskie w Jednorożcu (pow. przasnyski) do 1939 r.” w „Mazowieckich Zeszytach Naukowych”, 4 (2018), poświęcając część pracy Irenie Kotowicz-Borowy (1952–2017), s. 127–151. Publikacja na temat Marię Ludwika Joanna Józefa z Krasińskich Czartoryska (1883–1958) i jej działalność w regionie została umieszczona w „Krasnosielickim Zeszycie Historycznym”, 10 (2019), s. 102–107.

Inne istotne tematy poruszone przez Kmoch obejmują „Między ideą a rzeczywistością. Rady Opiekuńcze w czasie I wojny światowej na przykładzie powiatu przasnyskiego (1916–1918)”, opublikowane w „Bieżuńskich Zeszytach Historycznych”, 32 (2018), s. 64–116 oraz „Nepomuki w powiecie przasnyskim”, zamieszczone w „Roczniku Przasnyskim”, 2 (2015), s. 83–104.

Prace Kmoch są ważnym źródłem wiedzy na temat historii regionu, co widać w artykule „Obraz kurpiowskich gmin powiatu przasnyskiego na przełomie XIX i XX w. w pracach Dominika Staszewskiego”, „Rocznik Przasnyski”, 7 (2020), s. 113–163. Warto również zwrócić uwagę na temat „Policja Państwowa w powiecie przasnyskim (1919–1939)”, który został opracowany w książce „Na posterunku. Policja Państwowa w powiecie przasnyskim 1919–1939”, red. H. Dęby, B. Drejerski, [Przasnysz 2019], s. 7–86.

W kontekście regulacji rzeki Orzyc, Kmoch analizuje jej stan w okresie międzywojennym w artykule opublikowanym w „Studiach i Materiałach Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku”: XIV Konferencja Polskiego Muzealnictwa Morskiego i Rzecznego, 21 (2018), s. 215–235. Dodatkowo porusza temat rewolucji lat 1905–1907 na Północnym Mazowszu i jej następstw w „Roczniku Przasnyskim”, 7 (2020), s. 165–223.

W swojej ostatniej pracy, Kmoch bada postać „Stacha Konwy jako przywódcy Kurpiów podczas wojny północnej w świetle kurpiowskiej tradycji i XIX-wiecznej literatury”, umieszczonej w tomie „Jednostka i zbiorowość – relacje na przestrzeni dziejów”, red. A. Orzełek, K. Jakimowicz, A. Sykała, Lublin 2015, s. 140–148. Inną istotną analizą jest „Wielka Wojna we współczesnym krajobrazie gminy Jednorożec (pow. przasnyski)”, wydana w „Akademickich Zeszytach Naukowych PIAST”, 1 (2017), s. 11–36.

---

Oceń: Maria Weronika Kmoch

---