Andrzej Elżanowski

---

Życiorys

Andrzej Elżanowski to wybitny naukowiec, który swoją edukację rozpoczął w Przasnyszu, gdzie ukończył liceum w 1967 roku. Następnie podjął studia na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskując tytuł magistra ze specjalizacji z zoologii w 1972 roku. W 1979 roku obronił doktorat z nauk przyrodniczych na tej samej uczelni, koncentrując się na badaniach kopalnych embrionów oraz ewolucji rozrodu ptaków. Habilitację w zakresie nauk biologicznych uzyskał na Uniwersytecie Wrocławskim w 1996 roku, gdzie przedstawił pracę dotyczącą mezozoicznej ewolucji ptaków oraz ich głównych linii filogenezy.

W okresie od 1972 do 1983 roku pełnił funkcję asystenta i adiunkta na Uniwersytecie Warszawskim, po czym swoje umiejętności rozwijał za granicą, pracując naukowo w Stanach Zjednoczonych i Niemczech w latach 1983–1998. Po powrocie do kraju, od 1998 do 2009 roku, był kierownikiem Zakładu Zoologii Kręgowców w Instytucie Zoologii na Uniwersytecie Wrocławskim. Od 2003 roku uzyskał tytuł profesora tytularnego. Posiada bogate doświadczenie zawodowe jako były pracownik Muzeum i Instytutu Zoologii PAN, a obecnie jest związany z Wydziałem „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie współpracują badacze różnych dyscyplin humanistycznych i społecznych.

Elżanowski to autor ponad stu prac naukowych, w które włożył swoje badania na temat filogenezy ptaków. Przeprowadzał badania nad archeopterykiem, w tym nad rodzajem Wellnhoferia, który był do tej pory przypisywany do Archaeopteryx. Zrekonstruował także podniebienie kostne znanego hesperornisa, co przyczyniło się do lepszego zrozumienia pokrewieństwa ptaków uzębionych (Odontognathae) z ptakami współczesnymi. Jego prace obejmowały również czaszkę archaicznego Confuciusornis, której struktura ukazała zjawisko żerowania z zasiadki charakterystyczne dla dzisiejszych kraskowych (Coraciiformes). Jego szczegółowe badania nad morfologią kości kwadratowej ptaków umożliwiły lepsze opisy i identyfikację nowych gatunków ptaków kopalnych w Ameryce Północnej, Australii oraz Azji.

Jest również jednym z autorów książki „Mesozoic Birds: Above the Heads of Dinosaurs”, redagowanej przez Luisa Chiappego i Lawrence’a Witmera, w której szczegółowo omawia rodzinę Archaeopterygidae. Wspólnie z Peterem Wellnhoferem opisał rodzaj Archaeornithoides, który jest blisko spokrewniony z teropodami z grupy celurozaurów. Współpracując z Antoine Louchartem, badał również współczesne i kopalne strusie, odkrywając ciekawe różnice w dymorfizmie płciowym tych ptaków oraz potwierdzając wyginięcie spornych podgatunków strusi wyżynnych Struthio camelus spatzi w północno-zachodniej Afryce.

Mimo że aktywność naukowa jest mu bliska, Andrzej Elżanowski angażuje się także w działania na rzecz humanitarnej ochrony zwierząt. Publikuje teksty dotyczące etyki w traktowaniu zwierząt, był członkiem Krajowej Komisji Etycznej ds. Doświadczeń na Zwierzętach w jej pierwszej kadencji (1999-2003), a także odegrał kluczową rolę w ostatniej nowelizacji Ustawy o ochronie zwierząt w 2010 roku. Był także architektem kampanii w latach 2012-2014 przeciwko ubojowi rytualnemu oraz wspierał poprawę Ustawy o ochronie zwierząt używanych do celów naukowych i edukacyjnych z 2015 roku, która wprowadziła nowe regulacje dotyczące etyki w przeprowadzaniu doświadczeń na zwierzętach. Dziś pełni funkcję Przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Etycznego i jest członkiem 1. Lokalnej Komisji Etycznej ds. Doświadczeń na Zwierzętach w Warszawie. Elżanowski jest również weganinem, a w 2004 roku został uhonorowany statuetką Przasnyskiego Koryfeusza.

Andrzej ma brata, prawnika Marka Elżanowskiego, oraz stryja Filipa Elżanowskiego.

---

Oceń: Andrzej Elżanowski

---