Andrzej Bulc

---

Życiorys

Andrzej Bulc urodził się w rodzinie, której głową był Władysław. W 1969 roku ukończył Liceum Ogólnokształcące w Przasnyszu, a następnie w 1973 roku z sukcesem zakończył edukację w Policealnym Studium Budownictwa Okrętowego w Gdańsku, ze specjalizacją na wydziale elektrycznym. Już od 1971 do 1973 roku zdobywał doświadczenie zawodowe jako elektryk, odbywając praktykę w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, zwłaszcza w jednostce zajmującej się urządzeniami elektrycznymi. Po trzech latach pracy w stoczni w 1976 roku poszedł do Zakładów Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki „Elmor” w Gdańsku, gdzie pełnił rolę technika-elektryka, a później kontrolera jakości aż do maja 1979 roku. W międzyczasie brał udział w studiach na Wydziale Elektroniki Politechniki Gdańskiej, jednak w związku z życiowymi zobowiązaniami musiał przerwać naukę. W marcu 1980 roku przeprowadził się wraz z rodziną do Warszawy, a od maja 1980 do lipca 1981 pracował jako laborant w Biurze Badawczym ds. Jakości Stowarzyszenia Elektryków Polskich.

Działalność opozycyjna

W 1970 roku, podczas tragicznych wydarzeń grudnia w Gdańsku, Andrzej był świadkiem wielkiej tragedii, jednak nie brał w nich aktywnego udziału. Jego działania na rzecz opozycji zainicjowały się w 1977 roku, kiedy to wkrótce stał się jednym z czołowych działaczy Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, które zainaugurowały swoją działalność 29 kwietnia 1978 roku. W lipcu tego samego roku zasiadł w Komitecie Założycielskim WZZW w miejsce Krzysztofa Wyszkowskiego. Przez następny rok WZZ „Wybrzeże”, jako jedyna wówczas organizacja opozycyjna w Polsce, która miała szerokie wsparcie wśród pracowników, funkcjonowała w składzie: Andrzej Bulc, Andrzej Gwiazda, Joanna Duda-Gwiazda oraz Edwin Myszk, który okazał się być współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa. Po przeprowadzce Andrzeja z Gdańska w maju 1980 roku, jego miejsce w Komitecie Założycielskim zajmuje Jan Karandziej.

W tej grupie zaufanych współpracowników powstawały małe pięcioosobowe zespoły, które organizowały tajne spotkania szkoleniowe dla robotników w domach prywatnych. Andrzej Bulc aktywnie uczestniczył w tych działaniach, które obejmowały m.in. współpracę z Lechem Kaczyńskim, który jako ekspert wykładał prawo pracy. Jedna z grup, przy której przewodniczył Lech Wałęsa, miała kluczowe znaczenie dla lokowania edukacji w ruchu robotniczym.

Podczas swojej opozycyjnej działalności, Andrzej organizował i współorganizował akcje ulotkowe oraz demonstracje rocznicowe, w tym 11 listopada 1979 roku dla upamiętnienia zakazanego Święta Niepodległości, kiedy to dostarczył do „Elmoru” taśmę z nagraniem głosu Józefa Piłsudskiego. Po wydarzeniu zakład wstrzymał pracę, a przez dwa dni 2200 pracowników oraz inżynierów słuchało przemówienia Marszałka. Ponadto, w 1979 roku współorganizował obchody rocznicy Grudnia ’70 pod Bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej, na które przekazał tekst przemówienia autorstwa Joanny Gwiazdki. W obliczu nadchodzących aresztowań, ukrywał się on przez całą noc przed rocznicą.

Andrzej był także aktywnym członkiem redakcji „Robotnika Wybrzeża”, pierwszego pisma, które ukazywało się poza cenzurą w północnej Polsce. Dokumenty redakcyjne zawierały jego dane kontaktowe, co nadawało mu odpowiedzialność za organizację i kierownictwo ruchu. Był sygnatariuszem różnych oświadczeń oraz organizował kolportaż nie tylko „Robotnika Wybrzeża”, ale również innych publikacji. Jego wystąpienia koncentrowały się na wolności słowa oraz krytyce politycznego systemu PRL.

Represje

Między 1978 a 1982 rokiem, z powodu działalności opozycyjnej, Andrzej Bulc był wielokrotnie represjonowany. Często padał ofiarą zatrzymań przez SB, przesłuchań, a nawet rewizji mieszkań. Doświadczył także szykan w miejscu pracy, takich jak pozbawienie dopłat oraz wykwaterowanie z zajmowanego lokalu. W 1979 roku został zwolniony dyscyplinarnie, jednak jego sprawa była na tyle poważna, że udało mu się wygrać przed Terenową Komisją Odwoławczą. Niestety, Sąd Pracy później odrzucił jego wniosek o przywrócenie do pracy w „Elmoru”.

W latach 1978-1980 działał w ramach Operacyjnego Rozpracowania o kryptonimie „Żak”. Po jego zakończeniu akta przekazano do Warszawy, gdzie się przeprowadził. Wkrótce po rozpoczęciu strajków sierpniowych w 1980 roku, Andrzej został aresztowany przez SB i wielokrotnie w ciągu kolejnych dni zatrzymywany. Wśród zatrzymanych 23 sierpnia 1980 roku wśród innych był klasyfikowany jako redaktor „Robotnika Wybrzeża”. W tym czasie, aresztowano także inne ważne osoby związane z ruchem opozycyjnym, m.in. Mirosława Chojeckiego, Jana Cywińskiego, Ludwika Dorna, Urszulę Doroszewską, a także Wiesława Kęcika. Jego ostatnie zatrzymanie miało miejsce 27 sierpnia 1980 roku, co doprowadziło do aresztowania na trzy miesiące.

Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce 13 grudnia 1981 roku został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Warszawie-Białołęce, a jego zwolnienie miało miejsce 21 lipca 1982 roku. Po wyjściu na wolność, pomimo licznych ofert, zrezygnował z zaangażowania w jakąkolwiek działalność podziemną, sądząc, że „to podziemie jest tak zinfiltrowane, że to naprawdę nie ma sensu”.

Sprawa taśmy z relacją Lecha Wałęsy nagraną w 1979 r.

W listopadzie 1979 roku w mieszkaniu Joanny i Andrzeja Gwiazdów miało miejsce spotkanie działaczy WZZW, w trakcie którego Lech Wałęsa relacjonował swoje doświadczenia z Grudnia 1970 roku. Ta informacja była nagrywana przez Andrzeja, celem późniejszej publikacji związaną z tymi wydarzeniami. Na końcu spotkania, Andrzej Bulc odnotował, że Wałęsa przyznał się do rozeznawania osób z filmów związanych z protestami. Joanna Gwiazda zarzuciła mu, że „podpieprzał swoich”, a Lech odpowiedział, że jako młody człowiek nie zrozumiał, co robi. To przyznanie się potwierdzili również inni obecni na spotkaniu, w tym Lech Zborowski, który zauważył, że Wałęsa „się po prostu zagalopował”.

W marcu 1980 roku, podczas przeprowadzki do Warszawy, Andrzej przekazał taśmę z nagraniem Bogdanowi Borusewiczowi. Ostatecznie, tego samego roku zapis z tej taśmy w wydanej książce „Droga nadziei” zawierał wiele wspomnień, jednak fragment dotyczący rozpoznawania osób został pominięty. W czerwcu 2008 roku Krzysztof Wyszkowski ujawnił istnienie nagrania w programie telewizyjnym, co przyciągnęło uwagę mediów. Borusewicz później przyznał, że taśma została przekazana do paryskiego pisma „Kontakt”, gdzie została wydana w 1983 roku, pozostawiając jednak z historii fragment hipotezy o współpracy Lecha z SB niewiadome. Andrzej Bulc, niedużo później, nazwał Władysława Wałęsę „zdrajcą tysiąclecia”, co również było źródłem kontrowersji i dyskusji wokół jego postaci na przestrzeni lat.

Po 1989

W 1989 roku Andrzej Bulc z rodziną zdecydował się na emigrację do Stanów Zjednoczonych. Po wielu latach, w 2005 roku, powrócił do ojczyzny, osiedlając się w Warszawie. Jego życie rodzinne rozpoczęło się w 1979 roku, kiedy wziął ślub. Miał dwoje dzieci, z których jedno, córka Julia, przyszło na świat w 1980 roku. Narodziny Juli zostały zauważone przez niezależne media, w tym „Robotnik Wybrzeża”.

Andrzej Bulc, w towarzystwie Krzysztofa Wyszkowskiego, wystąpił w odcinku „Wolne Związki Zawodowe” w dokumentalnym serialu Telewizji Polskiej „Encyklopedia Solidarności”. Ten program szczegółowo przedstawia sylwetki i wydarzenia mające istotne znaczenie dla narodzin ruchu „Solidarność”. W 2010 roku był również jednym z bohaterów filmu „Wolność i Solidarność 30 lat później”, którego autorem jest Jan Pospieszalski. Film ten ukazuje historię NSZZ „Solidarność” z perspektywy zapomnianych liderów ruchu.

Dodatkowo, Andrzej Bulc zyskał uznanie także dzięki uczestnictwu w cyklu filmów „Ćwiczenie na wyobraźnię”, stworzonym przez Ewę Stankiewicz i Jana Pospieszalskiego.

W jego życiorysie można odnaleźć także związki z innymi istotnymi postaciami ruchu, takimi jak Ewa Kubasiewicz, Adam Borowski oraz Zofia Romaszewska.

Odznaczenia

Andrzej Bulc został uhonorowany wieloma ważnymi odznaczeniami, które podkreślają jego zasługi i wkład w różne dziedziny życia społecznego.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2017),
• Krzyż Wolności i Solidarności (2018).

---

Oceń: Andrzej Bulc

---